A. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂY SAO ĐEN

- Tên thường gọi: Cây Sao đen

- Tên khoa học: Hopea odorata

- Họ: Dầu

- Nguồn gốc: Ấn Độ

1. Đặc điểm hình thái

Thân cây sao đen: Sao đen là cây gỗ lớn, thường xanh, cao 30-40m, thân hình trụ thẳng, đường kính 60-80cm, chiều cao dưới cành 15-25m. Vỏ ngoài nâu đen, nứt dọc sâu thành những miếng dày, xù xì. Vỏ trong mầu nâu đỏ, nhiều sợi. Cành non và cuống lá phủ lông hình sao xám, sau nhẵn.

Lá: Lá hình trái xoan thuôn hay hình mũi mác, dài 8-14cm, rộng 3-6cm, đầu có mũi tù ngắn, gốc hơi lệch, gân cấp hai 8-10 đôi, nổi ở mặt dưới; gân nhỏ cong queo, gần song song, hai mặt lá có lông hình sao, ở nách gân cấp hai mặt dưới lá thường có tuyến. Cuống lá dài 12-18mm.

Hoa: Cụm hoa hình chuỳ mang mang nhiều bông, mọc ở nách lá hay đỉnh cành; trục cụm hoa có lông xám trắng, mỗi cụm hoa thường mang 10-12 bông, mỗi bông có 4-6 hoa. Hoa gần không cuống, lá đài 5, phía ngoài và trong có lông. Cánh hoa 5, hình lưỡi hái, mép có răng, có lông ở ngoài. Nhị 15-19; chỉ nhị rộng và dẹt, phía trên thót lại; bao phấn có trung đới hình dùi, mảnh. Bầu có lông, vòi nhẵn.

Quả: Quả hình trứng, đường kính 7-8mm, mang 2 cánh phát triển, dài 5-6cm, rộng 1-2cm, có 7-11 gân song song. Khi non quả có màu xanh lá cây, khi già chuyển sang màu vàng nâu.

2. Đặc điểm sinh học

Cây có tốc độ sinh trưởng nhanh (tăng trưởng đường kính trung bình năm là 1.1–14 cm/năm). Thích hợp trồng ở những vùng có khí hậu nhiệt đới ẩm đặc biệt có 2 mùa rõ rệt. Cây có sức sống khỏe nên có thể chịu được nắng nóng và khô hạn. Nếu trồng cây Sao Đen ở vùng đất lạnh thì nó sẽ phát triển bình thường về chiều cao và đường kính nhưng ra hoa và đậu quả lại ít hơn.

B. CÔNG DỤNG VÀ Ý NGHĨA PHONG THỦY

1. Đối với đời sống

Sao đen trồng lâu năm sẽ cho chai cục. Có khi thu được 10-20kg chai cục trên một cây sao mọc ở rừng tự nhiên. Thoạt đầu nhựa chảy ra từ các vết thương, sau đặc lại. Nhựa sao đen có các chỉ số: điểm chảy 1150, chỉ số xà phòng 37,1; chỉ số acid 31,5 và hàm lượng tro 0,56%. Sao đen cũng là cây cung cấp tanin:vỏ chứa 15%, lá chứa 11% và gỗ chứa 10%.

Nhựa sao đen được dùng làm véc ni, công nghiệp sơn và để xảm thuyền.

Do có nhiều tanin (15%) nên vỏ sao đen được dùng làm thuốc: Chữa đau răng, viêm lợi, áp xe, làm răng bền… Ở Ấn Độ nhựa cây được dùng làm thuốc cầm máu. Một số nơi ở Việt Nam, đã dùng vỏ sao đen ăn trầu thay vỏ chay.

Sao đen được khai thác chủ yếu để lấy gỗ. Gỗ sao màu vàng nhạt, hơi xám, dác có màu sáng hơn; thuộc loại gỗ quí, không mối mọt thường dùng trong xây dựng, đóng đồ đạc, làm sàn nhà, tà vẹt, đóng toa xe, tàu đi biển. Gỗ sao đen được ngư dân miền Tây Nam Bộ rất ưa chuộng. Đây là nguyên liệu dùng để đóng tàu, thuyền, phà qua sông…

Cây sao đen có kích thước lớn cao, to, tán đẹp nên rất thích hợp để trồng làm cây đường phố, quanh các công trình lớn.

2. Trong phong thủy

Cây Sao đen được ưu chuộng làm cây cảnh cho căn nhà, khu biệt thự bởi cây khả năng thanh lọc không khí rất tốt, hút các khí độc hại từ môi trường như ammoniac và mang đến nguồn Oxy tự nhiên giúp điều hòa không khí và cải tạo môi trường sống. Cây manh ý nghĩa phong thủy tốt đẹp.

C. CÁCH CHĂM SÓC CÂY SAO ĐEN

1. Nước

 Sau khi trồng cây ra đất, đều đặn tưới cây mỗi ngày 1 lần. Sau khoảng nửa tháng chỉ cần tưới mỗi tuần 2 – 3 lần là đủ. Khi tưới cần chú ý lượng nước đủ để làm ẩm đất, không tưới nhiều sẽ gây ngập úng.

2. Ánh sáng, nhiệt độ

Cây ưa sáng, bạn nên trồng cây ở những nơi thoáng mát, rộng rãi, giúp tán cây phát triển thoải mái. Khi cây còn nhỏ thì nên che chắn mỗi khi nắng gắt, cây lớn thì không cần.

Cây sao đen sinh trưởng tốt nhất trong khoảng nhiệt độ từ 18 - 25 độ C, khá phù hợp với khí hậu vùng nhiệt đới.

3. Đất trồng

Sao đen sinh trưởng tốt trên nhiều loại đất khác nhau như đất vàng, đỏ vàng, xám, phù sa. Trong đó tốt hơn cả là đất đỏ bazan, đất có nồng độ pH từ 4.5 đến 5.

4. Phân bón

Trong 3 tháng đầu tiên, nên bón phân mỗi tháng 1 lần. Khi bón, chỉ cần hòa phân NPK theo tỉ lệ 0.1kg/10 lít nước rồi tưới cho cây là được. Khi cây đã lớn thì 3 - 4 tháng mới cần bón một lần, hoặc không cần bón. Nên bón phân vào những ngày thời tiết mát mẻ, tránh bón phân lúc trời nắng nóng gây chết cây.

5. Nhân giống

Cây Sao Đen hiện rất phổ biến và được nhân giống bằng 2 phương pháp đơn giản và nhanh chóng là gieo hạt và ghép cành. Trong đó, gieo hạt là phương pháp phổ biến hơn vì bằng cách này ta sẽ có được cây giống chất lượng tốt hơn các phương pháp khác.Với phương pháp còn lại – gieo hạt, cần chú ý chọn những quả già đã ngả màu vàng, có đốm nâu ở đầu để làm hạt giống. Thông thường, quả hái vào buổi sáng và phải tiến hành gieo trồng luôn.

Bước 1: lựa quả Sao Đen ngả vàng, có đốm nâu ở hai cánh để dùng nhân giống. Khi gieo, cần cắt hết phần thịt quả và bớt cánh, để lại 1 đoạn dài từ 1 – 2 cm.

Kế, ta phải ngâm quả vào nước 2 tiếng rồi cho vào đất trồng đã chuẩn bị từ trước. Khi gieo, ta đặt phần đầu hạt có cánh hướng lên, khoảng cách giữa các hạt 15cm.

Bước 2: Chờ hạt nảy mầm rồi đem đi trồng. 3 – 4 ngày sau thì hạt sẽ nảy mầm, chờ vài ngày nữa để cây con ra rễ ổn định thì cho cây vào bầu đất. Khi cây đủ 12 tháng thì mang đi ươm trồng, lưu ý cây cần đạt chiều cao hơn 1m thì mới đi trồng.

6. Sâu bệnh thường gặp

Thường xuyên cắt tỉa, loại bỏ cành khô, cành dễ gãy để đảm bảo an toàn. Ngoài ra, nên thường xuyên làm cỏ, kiểm tra tình trạng cây, phát hiện các bệnh thường gặp như sâu xám, bọ rày nâu, dế phá hại và có biện pháp loại bỏ